Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego obraz na twoim telewizorze czasami „kratkuje” lub całkowicie znika, zwłaszcza podczas złej pogody, podczas gdy kolega zdaje się nie mieć takich problemów ? A może planujesz instalację nowego zestawu do odbioru Polsat Box lub Canal+ i chcesz zrozumieć, co tak naprawdę wpływa na jakość sygnału ? Współczesna telewizja cyfrowa, zarówno naziemna, jak i satelitarna, opiera się na złożonych technologiach, których zrozumienie pozwala na świadomy wybór sprzętu i uniknięcie powszechnych problemów z odbiorem. Omówimy systemy nadawania, parametry techniczne i elementy instalacji, które mają bezpośredni wpływ na to, co widzisz na ekranie.

Celem tego artykułu jest przedstawienie w przystępny sposób, jak działają systemy transmisji cyfrowej oraz na co zwrócić uwagę, aby cieszyć się stabilnym i wysokiej jakości odbiorem telewizji. Przeanalizujemy różnice między poszczególnymi standardami, takimi jak DVB-T2 i DVB-S2, a także przyjrzymy się komponentom instalacji, od anteny po złącza. Wiedza ta jest niezwykle przydatna nie tylko podczas budowy nowego systemu, ale również w trakcie diagnozowania usterek, gdy potrzebna jest naprawa anteny przez instalatora cyfra.tv.

Od analogu do cyfry: podstawowe różnice w transmisji

Zanim zagłębimy się w szczegóły techniczne, warto przypomnieć, na czym polegała rewolucja cyfrowa w telewizji. W starym systemie analogowym sygnał był podatny na wszelkiego rodzaju zakłócenia – im dalej od nadajnika lub przy słabszym sygnale, tym gorsza jakość obrazu, objawiająca się „śnieżeniem” i szumami. Transmisja cyfrowa działa inaczej. Informacje o obrazie i dźwięku są kodowane w postaci zer i jedynek. Dopóki odbiornik jest w stanie poprawnie odczytać ten cyfrowy strumień danych, jakość obrazu jest idealna. Problem pojawia się, gdy sygnał jest na tyle słaby lub zniekształcony, że odbiornik zaczyna gubić pakiety danych. Wtedy właśnie obserwujemy zjawisko „pikselozy”, zacinania się obrazu lub całkowitego zaniku sygnału. Nie ma stanów pośrednich – sygnał jest albo dobry, albo go nie ma.

Naziemna telewizja cyfrowa – standard DVB-T2/HEVC

Naziemna telewizja cyfrowa (NTC) to system, w którym sygnał jest emitowany z sieci nadajników zlokalizowanych na ziemi. W Polsce, po niedawnym przejściu na nowy standard, obowiązuje DVB-T2 z kodekiem HEVC (H.265). Co to oznacza dla widza ? Przede wszystkim możliwość umieszczenia większej liczby kanałów w jednym multipleksie (pasmie częstotliwości) oraz nadawania programów w wyższej rozdzielczości, takiej jak HD czy nawet 4K. Zmiana ta wymagała od wielu użytkowników wymiany telewizora na nowszy model lub dokupienia zewnętrznego dekodera DVB-T2/HEVC. Odbiór NTC jest bezpłatny i wymaga jedynie posiadania odpowiedniej anteny, często pokojowej w miastach lub zewnętrznej na obszarach o słabszym zasięgu.

Telewizja satelitarna – świat w zasięgu anteny

Telewizja satelitarna, z której korzystają platformy takie jak Polsat Box i Canal+, opiera się na zupełnie innej zasadzie. Sygnał jest wysyłany z Ziemi na satelity krążące po orbicie geostacjonarnej, a następnie retransmitowany na ogromny obszar, pokrywający często całe kontynenty. W Europie najpopularniejszą pozycją satelitarną dla polskich platform jest Hot Bird 13°E. Obecnie dominującym standardem transmisji jest DVB-S2, który, podobnie jak DVB-T2 w telewizji naziemnej, pozwala na efektywniejsze wykorzystanie pasma satelitarnego w porównaniu do swojego poprzednika, DVB-S.

Standard DVB-S2 i jego następca DVB-S2X

Standard DVB-S2 zrewolucjonizował telewizję satelitarną, umożliwiając nadawanie kanałów w jakości HD na masową skalę. Wykorzystuje on zaawansowane techniki modulacji (np. 8PSK, 16APSK), które pozwalają przesłać więcej danych przy tej samej szerokości pasma. To właśnie dzięki DVB-S2 platformy Polsat Box i Canal+ mogą oferować setki kanałów, w tym wiele w wysokiej rozdzielczości. Na horyzoncie pojawia się już jego następca, DVB-S2X. Standard ten oferuje jeszcze większą wydajność (nawet o 20-30% w pewnych warunkach) i jest stopniowo wdrażany przez nadawców, głównie do dosyłu sygnałów i transmisji danych, ale w przyszłości z pewnością stanie się podstawą dla kanałów UHD/4K i 8K. Nowoczesne dekodery, takie jak te oferowane przez platformy, są już często zgodne z tym nadchodzącym standardem.

Elementy instalacji satelitarnej, które decydują o jakości

Odbiór telewizji satelitarnej to system naczyń połączonych. Nawet najlepszy dekoder nie pomoże, jeśli pozostałe elementy instalacji będą niskiej jakości lub źle zamontowane. Prawidłowy montaż anteny i dobór komponentów są absolutnie podstawowe dla stabilnego odbioru.

Antena satelitarna – rozmiar i precyzja wykonania

Popularnie nazywana „talerzem”, antena satelitarna to w rzeczywistości reflektor paraboliczny, którego zadaniem jest skupienie fal elektromagnetycznych z satelity w jednym punkcie, zwanym ogniskiem, gdzie umieszczony jest konwerter. Jaka antena będzie odpowiednia ?

• Rozmiar: W centralnej Polsce do bezproblemowego odbioru sygnału z satelity Hot Bird wystarcza antena o średnicy 80 cm. Jednakże, aby zapewnić sobie margines bezpieczeństwa na złe warunki atmosferyczne (deszcz, śnieg), zaleca się stosowanie anten o średnicy 90 cm lub nawet 100 cm. Większa powierzchnia czaszy zbiera więcej sygnału, co przekłada się na lepszy parametr MER. Popularne modele to na przykład stalowa antena Corab C-900AE lub aluminiowa Famaval 85 LH.
• Materiał: Anteny stalowe są tańsze i cięższe, ale podatne na korozję, jeśli powłoka lakiernicza zostanie uszkodzona. Anteny aluminiowe są lżejsze, w pełni odporne na rdzę i często charakteryzują się lepszą precyzją wykonania, co jest istotne przy odbiorze słabszych sygnałów.
• Zysk energetyczny: To parametr określający, jak skutecznie antena skupia sygnał. Im wyższy zysk (podawany w dBi), tym lepiej. Dla przykładu, wspomniana antena Corab C-900AE ma zysk na poziomie około 39,6 dBi dla częstotliwości 12,75 GHz.

Konwerter (LNB) – cichy bohater instalacji

Konwerter (LNB - Low Noise Block) to urządzenie montowane w ognisku anteny. Jego zadania to wzmocnienie bardzo słabego sygnału z satelity i zamiana jego częstotliwości z gigahercowego pasma Ku (10,7-12,75 GHz) na niższą częstotliwość pośrednią (950-2150 MHz), która może być przesłana kablem koncentrycznym do dekodera. Wybór LNB zależy od rodzaju instalacji:

• Single: Do jednego dekodera.
• Twin: Do dwóch dekoderów lub jednego dekodera PVR z dwoma wejściami.
• Quad: Do czterech dekoderów.
• Unicable/dSCR: Najnowocześniejsze rozwiązanie, wymagane przez dekodery 4K od Polsat Box i Canal+. Pozwala na przesłanie sygnału do wielu odbiorników (nawet do 32) za pomocą jednego kabla. Przykładem takiego urządzenia jest Inverto Unicable II IDLU-32UL40-UNB-OPP.

Ważnym parametrem konwertera jest współczynnik szumów (Noise Figure), podawany w decybelach (dB). Im jest on niższy (np. 0,1 dB lub 0,2 dB), tym teoretycznie LNB wprowadza mniej własnych szumów do sygnału, co jest korzystne.

Przewód koncentryczny i złącza F – nie warto oszczędzać

Często niedocenianym elementem jest przewód koncentryczny. Tani, słabej jakości kabel może zniweczyć zysk uzyskany dzięki dobrej antenie i konwerterowi. Na co zwrócić uwagę ?

Kluczowym parametrem jest tłumienność, wyrażana w dB na 100 metrów. Im niższa tłumienność, tym mniej sygnału tracimy na drodze od anteny do dekodera. Jest to szczególnie ważne przy dłuższych odcinkach kabla, np. w domach jednorodzinnych w okolicach Warszawy, jak Brwinów czy Komorów, gdzie odległości mogą być znaczne. Dobrym wyborem są przewody klasy RG-6, takie jak polski Triset-113, który ma żyłę wewnętrzną wykonaną z pełnej miedzi i gęsty oplot, co zapewnia niską tłumienność i dobre ekranowanie przed zakłóceniami zewnętrznymi. Równie ważne jest prawidłowe zarobienie złączy F. Najlepiej stosować złącza kompresyjne, które zapewniają trwałe i szczelne połączenie. Niedbale nakręcone złącza mogą powodować problemy z sygnałem i są częstą przyczyną wezwań do naprawy anteny.

Profesjonalny montaż i ustawienie anteny satelitarnej

Samodzielny montaż anteny jest możliwy, ale czynność ta wymaga precyzji, której trudno osiągnąć bez odpowiednich narzędzi. Antena musi być skierowana na satelitę z dokładnością do ułamka stopnia. W przypadku platform Polsat Box i Canal+, nadających z pozycji Hot Bird 13°E, wymaga to ustawienia azymutu i elewacji z dużą dokładnością.

Dlaczego miernik sygnału jest niezbędny ?

Wskaźniki siły i jakości sygnału w dekoderze są bardzo niedokładne i mają duże opóźnienie. Profesjonalne ustawienie anteny wykonuje się przy użyciu specjalistycznego miernika sygnału. Urządzenia takie, jak na przykład Signal HD-527 Combo, pozwalają na pomiar kluczowych parametrów w czasie rzeczywistym:

Dopiero optymalizacja ustawienia anteny na podstawie tych parametrów gwarantuje, że instalacja będzie działać poprawnie w każdych warunkach. W przypadku trudności, naprawa anteny przez fachowca, który dysponuje takim sprzętem, jest najskuteczniejszym rozwiązaniem. Monterzy oferują pomoc techniczną nie tylko w zakresie instalacji, ale również w diagnostyce istniejących systemów.

Rozbudowane instalacje – Unicable i multiswitche

Co w sytuacji, gdy chcemy podłączyć telewizję w kilku pokojach, nagrywać jeden kanał i oglądać inny ? Tutaj z pomocą przychodzą technologie pozwalające na dystrybucję sygnału do wielu odbiorników.

Technologia Unicable/dSCR

Jak już wspomniano, jest to obecnie standard rekomendowany przez Polsat Box i Canal+ do ich najnowszych dekoderów 4K. Konwerter lub multiswitch w tej technologii pozwala na niezależny odbiór na wielu dekoderach podłączonych do jednego kabla koncentrycznego. Każdy odbiornik komunikuje się z LNB i „zamawia” dla siebie konkretny transponder na przypisanej mu częstotliwości użytkownika (User Band). Jest to rozwiązanie niezwykle wygodne, ponieważ eliminuje potrzebę prowadzenia osobnego kabla do każdego tunera, co jest dużym ułatwieniem w istniejących budynkach.

Multiswitche

Tradycyjnym sposobem na budowę instalacji z wieloma odbiornikami, zwłaszcza w budynkach wielorodzinnych lub dużych domach (np. na osiedlach w Otwocku czy Legionowie), jest zastosowanie multiswitcha. To urządzenie, do którego doprowadza się sygnały z konwertera typu Quattro (posiadającego 4 wyjścia dla różnych polaryzacji i pasm) oraz opcjonalnie sygnał z anteny naziemnej. Multiswitch następnie rozdziela te sygnały na wiele niezależnych wyjść, do których podłącza się poszczególne dekodery. Przykładem może być multiswitch Terra MR-512, obsługujący 12 gniazd abonenckich. Jest to rozwiązanie bardzo stabilne i skalowalne, ale wymagające topologii gwiaździstej (osobny kabel do każdego gniazda).

Typowe problemy z odbiorem i ich diagnostyka

Nawet najlepiej zaprojektowana instalacja może z czasem wymagać uwagi. Co najczęściej jest przyczyną problemów z sygnałem ?

• Przestawienie anteny: Silny wiatr, obluzowanie mocowań lub nawet osiadanie budynku może spowodować minimalne odchylenie czaszy, co wystarczy do utraty sygnału. W takim przypadku konieczne jest ponowne, precyzyjne ustawienie anteny.
• Uszkodzenie LNB lub kabla: Długotrwałe wystawienie na warunki atmosferyczne może prowadzić do uszkodzenia konwertera (np. pęknięcia obudowy i dostania się wody) lub degradacji kabla. Wymaga to wymiany uszkodzonego elementu.
• Przeszkody na drodze sygnału: Nowo wybudowany budynek, rosnące drzewa lub nawet rusztowanie na sąsiednim bloku mogą zasłonić sygnał z satelity. Czasem jedynym rozwiązaniem jest zmiana lokalizacji anteny, co jest zadaniem dla doświadczonego instalatora.
• Problemy z dekoderem: Choć rzadziej, przyczyną może być również awaria samego dekodera lub jego oprogramowania. Warto w pierwszej kolejności sprawdzić dostępność aktualizacji.

W przypadku wystąpienia problemów, których nie da się rozwiązać samodzielnie, warto skorzystać z usług profesjonalistów. Fachowa naprawa anteny przez fachowca cyfra.tv często okazuje się szybsza i ostatecznie tańsza niż wielogodzinne, samodzielne poszukiwanie przyczyny usterki. Instalatorzy zapewniają wsparcie nie tylko przy montażu, ale również w ramach serwisu i konserwacji istniejących instalacji, gwarantując spokój i nieprzerwany dostęp do ulubionych programów.